اگر احساس میکنید قهوه‌ای که با دستگاه قهوهساز درست میکنید، دیگر آن طعم و عطر همیشگی را ندارد، شاید مشکل از خود قهوه نیست، بلکه از دستگاهی است که هر روز از آن استفاده میکنید.
با هر بار دم کردن قهوه، چربی‌ها، رسوبات معدنی و ذرات قهوه در بخش‌های مختلف دستگاه جمع می‌شوند. این آلودگی‌ها نه‌تنها کیفیت قهوه را پایین می‌آورند، بلکه می‌توانند عملکرد دستگاه را مختل کرده و حتی عمر آن را کاهش دهند.
اما خبر خوب اینجاست، تمیز کردن دستگاه قهوهساز، چه خانگی باشد و چه صنعتی، کار پیچیده‌ای نیست؛ کافی است روش درست آن را بدانید. در این راهنما، گام‌به‌گام یاد می‌گیرید که چگونه دستگاه خود را به‌طور اصولی تمیز کنید تا همیشه از یک فنجان قهوه تازه و باکیفیت لذت ببرید.
عوامل اصلی آلودگی در دستگاه اسپرسو ساز
با هر بار استفاده از دستگاه قهوهساز، مقدار کمی از مواد معدنی موجود در آب، روغنهای طبیعی قهوه و ذرات باقی‌مانده در قسمت‌های مختلف دستگاه جمع می‌شوند. این آلودگی‌ها در درازمدت، نه‌تنها کیفیت قهوه را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه عملکرد دستگاه را هم کاهش می‌دهند.
رسوبات معدنی (جرم آب و آهک) یکی از رایج‌ترین مشکلات در دستگاه‌های قهوهساز، مخصوصاً در مناطقی است که آب سخت دارند. مواد معدنی موجود در آب (مثل کلسیم و منیزیم) بهمرور در مسیرهای عبور آب، المنت‌های گرمایشی و بویلر رسوب می‌کنند. این رسوبات باعث کاهش دمای آب، مسدود شدن مجاری دستگاه و در نهایت افت کیفیت عصاره‌گیری می‌شوند. که یکی از نشانه‌های آن، کاهش سرعت جریان آب و تغییر در طعم قهوه است.
چربی و روغن قهوه پس از هر بار دم کردن قهوه، مقداری از روغنهای طبیعی آن روی سبد فیلتر، پرتافیلتر و مسیر خروجی قهوه باقی می‌ماند. اگر این روغن‌ها به‌طور مرتب تمیز نشوند، بهمرور زمان فاسد شده و باعث ایجاد طعم تلخ و نامطلوب در قهوه می‌شوند. این مشکل در دستگاه‌های اسپرسوساز صنعتی که روزانه چندین بار استفاده می‌شوند، بیشتر دیده میشود.
باکتری و کپک در بخش‌هایی از دستگاه که با رطوبت سروکار دارند، مثل مخزن آب، لولهها و پرتافیلتر، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و کپک‌ها فراهم میشود. اگر دستگاه به‌طور منظم شسته نشود، این آلودگی‌ها می‌توانند به داخل فنجان قهوه منتقل شده و علاوه بر افت کیفیت، مشکلات بهداشتی ایجاد کنند. بوی نامطبوع و تغییر رنگ در قسمت‌های داخلی دستگاه میتواند از نشانه‌های این آلودگی باشد.
تیغه‌های آسیاب بعد از مدتی با روغن قهوه پوشیده می‌شوند و باعث افت کیفیت آسیاب می‌شوند. برای حفظ عملکرد تیغه‌ها و جلوگیری از تجمع چربی، خرید گرانول تیغه آسیاب اکسیتون توصیه میشود.
تمیز کردن دستگاه اسپرسو ساز خانگی (مرحله‌به‌مرحله)
برای اینکه دستگاه قهوهساز خانگی همیشه عملکرد خوبی داشته باشد و قهوه‌ای باکیفیت تولید کند، باید بهصورت منظم تمیز شود. بهتر است این کار را میتوان در سه بازه زمانی انجام داد: تمیزکاری روزانه، هفتگی و ماهانه.
تمیز کردن روزانه اسپرسو ساز خانگی
این کار فقط چند دقیقه زمان می‌برد، اما تأثیر زیادی روی کیفیت قهوه و عملکرد دستگاه دارد:
- شستشوی سبد فیلتر و پرتافیلتر: بعد از هر بار استفاده، سبد فیلتر و پرتافیلتر را با آب گرم بشویید تا ذرات قهوه و روغنهای باقی‌مانده از بین بروند. این کار از تلخ شدن طعم قهوه جلوگیری می‌کند.
- تمیز کردن مخزن آب: اگر آب داخل مخزن مانده باشد، آن را خالی کنید و با آب تازه پر کنید. باقی ماندن آب برای مدت طولانی باعث رشد باکتری و ایجاد رسوبات میشود.
- پاک کردن سطح خارجی دستگاه: بدنه دستگاه را با یک دستمال مرطوب پاک کنید تا از تجمع گرد و غبار، لکه‌های قهوه و اثرات چربی جلوگیری شود.
تمیز کردن هفتگی اسپرسو ساز خانگی
هفته‌ای یکبار، دستگاه را عمیق‌تر تمیز کنید تا رسوبات و آلودگی‌های بیشتری از بین بروند:
- استفاده از سرکه یا محلول ضد رسوب برای جرمگیری: مخلوطی از آب و سرکه سفید (نسبت ۱ به ۱) را داخل مخزن آب بریزید و دستگاه را روشن کنید تا این محلول از مسیرهای داخلی عبور کند. سپس چند بار با آب خالص، دستگاه را راه‌اندازی کنید تا بوی سرکه کاملاً از بین برود. اگر از محلول ضد رسوب مخصوص استفاده میکنید، طبق دستورالعمل آن عمل کنید.
- شستشوی دقیق لولهها با آب داغ: بعد از جرمگیری، لولههای دستگاه را با عبور دادن آب داغ بهخوبی شستشو دهید تا هیچ ماده‌ای باقی نماند.
- تمیز کردن نازل بخار (در مدل‌هایی که نازل بخار دارند): اگر دستگاهتان نازل بخار دارد، آن را با یک پارچه مرطوب تمیز کنید و مقداری بخار از آن خارج کنید تا گرفتگی‌های احتمالی برطرف شود.
اگر چربی شیر داخل نازل بخار باقی بماند، هم روی طعم نوشیدنی تأثیر منفی می‌گذارد و هم عملکرد دستگاه را ضعیف می‌کند. برای تمیز کردن حرفه‌ای نازل، خرید پودر بک واش نازل بخار اکسیتون پیشنهاد میشود.
تمیز کردن ماهانه اسپرسو ساز خانگی
ماهانه یکبار، دستگاه را به‌طور کامل بررسی و تمیز کنید تا از خرابی‌های احتمالی جلوگیری شود:
- باز کردن و شستشوی قطعات داخلی (در صورت امکان): اگر دستگاه دارای قطعات جداشدنی است (مثل سری پرتافیلتر، سبد فیلتر یا محفظه‌های داخلی)، آن‌ها را جدا کرده و با آب گرم و مواد شوینده ملایم بشویید.
- بررسی و تمیز کردن فیلتر و لاستیک‌های آب‌بندی: قسمت‌هایی مثل فیلتر آب و لاستیک‌های آب‌بندی را بررسی کنید تا اگر دچار جرم‌گرفتگی شده‌اند، آن‌ها را تمیز یا در صورت نیاز تعویض کنید.
- استفاده از قرص‌های جرمگیر (در مدل‌های مناسب): برخی از دستگاه‌های قهوهساز دارای قرص‌های جرمگیر مخصوص هستند. اگر دستگاه شما از این قابلیت پشتیبانی می‌کند، ماهی یکبار از این قرص‌ها برای تمیزکاری داخلی استفاده کنید.
تمیز کردن دستگاه اسپرسو ساز صنعتی (مخصوص کافی‌شاپ و رستوران‌ها)
دستگاه‌های قهوهساز صنعتی معمولاً روزانه چندین ساعت کار می‌کنند و به همین دلیل، نیاز به نظافت منظم و دقیق‌تری دارند. اگر این دستگاه‌ها به‌درستی تمیز نشوند، عملکرد آن‌ها افت می‌کند، طعم قهوه تغییر می‌کند و در درازمدت هزینه‌های تعمیرات افزایش می‌یابد. کافی‌شاپ‌ها و رستوران‌ها می‌توانند از برنامه تمیزکاری دستگاه قهوهساز صنعتی زیر استفاده کنند.
تمیز کردن روزانه اسپرسو ساز صنعتی
بعد از هر روز کاری، دستگاه قهوهساز باید به‌طور کامل تمیز شود تا بقایای قهوه، روغن‌ها و رسوبات باقی‌مانده، تأثیری روی قهوه‌های بعدی نداشته باشند.
- بک‌فلاش پرتافیلتر با مواد شوینده مخصوص
پرتافیلتر و هدگروپ دستگاه، مهم‌ترین بخش‌های تماس با قهوه هستند و در طول روز، مقدار زیادی از روغن قهوه در آن‌ها جمع میشود.
پرتافیلتر را بردارید، سبد مخصوص تمیزکاری را داخل آن قرار دهید، مقدار کمی از مواد شوینده مخصوص دستگاه اسپرسو (مثل پودر بک واش اسپرسو اکسیتون) داخل سبد بریزید و پرتافیلتر را روی هدگروپ قفل کنید. دکمه عصاره‌گیری را برای چند ثانیه بزنید، متوقف کنید و این کار را چند بار تکرار کنید. سپس پرتافیلتر را جدا کرده و آبکشی کنید تا مواد شوینده باقی نماند.
- تمیز کردن نازل بخار با پارچه مرطوب
نازل بخار همیشه در تماس با شیر است و اگر تمیز نشود، باقی‌مانده شیر در آن می‌سوزد و علاوه بر تغییر طعم شیر، باعث گرفتگی نازل میشود.
بعد از هر بار استفاده، نازل را بلافاصله با یک پارچه مرطوب پاک کنید. سپس مقداری بخار از آن خارج کنید تا شیر باقی‌مانده داخل نازل بیرون بیاید. در پایان روز، نازل را چند دقیقه در محلول آب گرم و مواد شوینده خیس کنید و با سوزن مخصوص تمیز کنید.
- تخلیه سبد پرتافیلتر و پاک کردن آن
باقی ماندن تفاله‌های قهوه در پرتافیلتر، باعث ایجاد طعم نامطلوب در عصاره‌گیری‌های بعدی میشود.
تفاله‌های قهوه را بیرون بریزید، سبد فیلتر را جدا کنید و هر دو قسمت را با آب داغ بشویید. اگر لکه‌های چربی باقی مانده، از اسفنج و محلول شوینده مخصوص استفاده کنید.
تمیز کردن هفتگی اسپرسو ساز صنعتی
هفته‌ای یکبار، لازم است برخی بخش‌های دستگاه به‌طور عمیق‌تر تمیز شوند تا عملکرد دستگاه افت نکند.
- استفاده از محلولهای رسوب‌زدا برای بویلر
آب مورد استفاده در دستگاه اسپرسو، بهمرور زمان باعث تشکیل رسوبات آهکی در بویلر میشود که میتواند عملکرد گرمایشی دستگاه را مختل کند.
طبق دستورالعمل سازنده دستگاه، محلول ضد رسوب را داخل مخزن آب بریزید و دستگاه را روشن کنید تا محلول از مسیرهای داخلی عبور کند. سپس چند بار با آب خالص آن را شستشو دهید تا باقی‌مانده مواد شیمیایی از بین برود.
تجمع رسوبات در بویلر دستگاه اسپرسو باعث افت فشار بخار و کاهش کیفیت قهوه میشود. برای جلوگیری از این مشکل، خرید پودر رسوب‌زدای بویلر اکسیتون را پیشنهاد می‌کنیم.
- نظافت هدگروپ و واشرها
تجمع روغنهای قهوه در هدگروپ و واشرها باعث نشتی آب و کاهش کیفیت اسپرسو میشود.
سبد پرتافیلتر را بردارید، هدگروپ را با برس مخصوص تمیز کنید و با استفاده از مواد شوینده مخصوص، بقایای روغنی را پاک کنید.
- تمیز کردن سینی چکه‌گیر و مخزن تخلیه
آب اضافی و بقایای قهوه در سینی چکه‌گیر جمع می‌شوند و در صورت عدم تمیزکاری، می‌توانند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها ایجاد کنند.
سینی را بیرون بیاورید، آن را با آب داغ و شوینده بشویید و کاملاً خشک کنید. مخزن تخلیه را نیز چک کنید و در صورت نیاز شستشو دهید.
سرویس ماهانه اسپرسو ساز صنعتی
هر ماه یکبار، دستگاه را به‌طور کامل بررسی کنید و بخش‌هایی که نیاز به تعمیر یا تعویض دارند، رسیدگی کنید.
- چک کردن و تعویض فیلترهای آب
فیلتر آب وظیفه حذف ناخالصی‌ها و جلوگیری از رسوب‌گذاری را دارد. اگر به‌موقع تعویض نشود، نه‌تنها کیفیت قهوه را کاهش می‌دهد، بلکه میتواند به دستگاه آسیب بزند. در نتیجه فیلتر آب را طبق توصیه سازنده بررسی و در صورت نیاز، تعویض کنید.
- بررسی فشار و تنظیمات دستگاه
دستگاه‌های صنعتی باید در فشار و دمای استاندارد کار کنند. افت فشار یا تغییر دما، روی عصاره‌گیری تأثیر منفی می‌گذارد.
فشار و دمای دستگاه را روی نمایشگر آن بررسی کنید. اگر مقدار آن از حد استاندارد خارج شده، تنظیمات را مطابق با دفترچه راهنما اصلاح کنید یا از یک تکنسین کمک بگیرید.
- جرمگیری کامل سیستم بخار و پمپ آب
لولههای بخار و پمپ آب با گذر زمان، دچار رسوب‌گرفتگی می‌شوند که روی عملکرد کلی دستگاه تأثیر می‌گذارد.
از یک محلول ضد رسوب مخصوص دستگاه‌های صنعتی استفاده کنید. این محلول را طبق دستورالعمل داخل سیستم بخار و مسیرهای آب عبور دهید، سپس چند بار آب خالص از دستگاه عبور دهید تا محلول به‌طور کامل تخلیه شود.
نکات مهم برای افزایش عمر دستگاه اسپرسو ساز
با رعایت چند نکته ساده اما مهم، می‌توانید عمر دستگاه قهوهساز خود را افزایش دهید و از هزینه‌های اضافی تعمیرات جلوگیری کنید.
همیشه از آب تصفیه‌شده استفاده کنید
آب شهری معمولاً دارای املاح و مواد معدنی است که بهمرور زمان باعث رسوب‌گرفتگی در لولهها، بویلر و پمپ دستگاه میشود. این رسوبات عملکرد دستگاه را مختل کرده و حتی می‌توانند طعم قهوه را تغییر دهند. استفاده از آب تصفیه‌شده یا نصب فیلتر آب مناسب، میتواند از این مشکل جلوگیری کند.
پرتافیلتر را خشک و تمیز نگه دارید
بعد از هر بار استفاده، تفاله قهوه را کاملاً تخلیه کنید و پرتافیلتر را با آب داغ بشویید. باقیماندن قهوه و روغنهای آن در پرتافیلتر، میتواند باعث تلخ شدن طعم اسپرسو و همچنین ایجاد جرم و بوی نامطبوع شود. حتماً بعد از شستشو، آن را خشک کنید تا از تشکیل کپک و بوی نامطبوع جلوگیری شود.
اجازه ندهید باقی‌مانده قهوه بیش از حد در دستگاه بماند
تفاله‌های قهوه، بقایای شیر و آب جمع‌شده در سینی چکه‌گیر، می‌توانند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها باشند. پس حتماً بعد از هر شیفت کاری، تمام بخش‌های دستگاه را تمیز کنید. همچنین، مخزن آب را هر روز عوض کنید تا از تشکیل رسوبات و جلبک در آن جلوگیری شود.
به دستورالعمل شرکت سازنده قهوه ساز توجه کنید
هر دستگاه قهوهساز بسته به مدل و برند آن، ممکن است نیاز به مراقبت‌های خاصی داشته باشد. همیشه دفترچه راهنمای دستگاه را مطالعه کنید و توصیه‌های شرکت سازنده را در مورد نظافت، مواد شوینده مناسب و برنامه سرویس‌های دوره‌ای رعایت کنید. این کار نه‌تنها از خرابی‌های زودرس جلوگیری می‌کند، بلکه باعث میشود دستگاه همیشه در بهترین عملکرد خود باقی بماند.
برای مشاهده تمام محصولات مرتبط با نگهداری و تمیز کردن دستگاه‌های قهوهساز، می‌توانید به صفحه خرید محصولات نظافت دستگاه قهوهساز فروشگاه اینترنتی ویکاپ مراجعه کنید.
سوالات متداول
۱. آیا میتوان بهجای محلولهای تجاری از سرکه استفاده کرد؟
بله، اما با احتیاط! سرکه سفید یک جرمگیر طبیعی است، اما ممکن است بوی آن در دستگاه باقی بماند. همچنین، برخی قطعات داخلی دستگاه ممکن است بهمرور زمان در اثر استفاده مداوم از سرکه آسیب ببینند. اگر از سرکه استفاده میکنید، حتماً بعد از جرمگیری چندین بار با آب تمیز دستگاه را بشویید تا بوی سرکه کاملاً از بین برود.
۲. هر چند وقت یکبار باید دستگاه را جرمگیری کنیم؟
این بستگی به میزان استفاده از دستگاه دارد. اگر بهصورت روزانه از قهوهساز استفاده میکنید، بهتر است هر دو هفته یکبار پرتافیلتر و هدگروپ را تمیز کنید و هر یک تا دو ماه یکبار، جرمگیری کلی انجام دهید. در مناطق با آب سخت (آب دارای املاح زیاد)، ممکن است نیاز باشد جرمگیری را زودتر انجام دهید.
۳. اگر طعم قهوه تلخ یا بد شده باشد، نشانه چیست؟
این مشکل میتواند به چند دلیل باشد:
- کثیف بودن دستگاه: باقیماندن روغنهای قهوه در پرتافیلتر، هدگروپ یا لولههای داخلی، باعث تلخ شدن قهوه میشود.
- رسوب گرفتن دستگاه: اگر آب بهخوبی از میان قهوه عبور نمیکند، ممکن است دستگاه نیاز به جرمگیری داشته باشد.
- استفاده از دانههای قهوه نامناسب یا مانده: اگر دستگاه تمیز است اما طعم قهوه همچنان بد است، ممکن است مشکل از کیفیت یا تازگی دانههای قهوه باشد.
۴. آیا میتوان قطعات دستگاه قهوهساز را در ماشین ظرفشویی شست؟
برخی قطعات مانند سبد پرتافیلتر و مخزن آب را میتوان در ماشین ظرفشویی شست، اما قطعاتی مثل پرتافیلتر، هدگروپ و نازل بخار بهتر است با دست و مواد شوینده ملایم تمیز شوند. قبل از شستن هر قطعه در ماشین ظرفشویی، حتماً دفترچه راهنمای دستگاه را بررسی کنید.
۵. چرا خروجی اسپرسو ضعیف شده یا قطرات آن کند میچکد؟
چند دلیل رایج برای این مشکل وجود دارد:
- مسدود شدن فیلتر پرتافیلتر یا هدگروپ: با یک برس مخصوص، منافذ آن را تمیز کنید.
- رسوب گرفتن لولهها: دستگاه نیاز به جرمگیری دارد.
- استفاده از قهوه بیش از حد فشرده یا آسیاب بیش از حد ریز: درجه آسیاب و میزان فشار هنگام تمپ کردن را بررسی کنید.
۶. چطور نازل بخار را به‌درستی تمیز کنیم؟
بعد از هر بار استفاده، نازل بخار را با یک دستمال مرطوب تمیز کنید و کمی بخار خارج کنید تا باقی‌مانده شیر در داخل آن نماند. حداقل هفته‌ای یکبار، نازل را باز کنید و در آب داغ و مواد شوینده مخصوص قرار دهید تا چربی‌ها و رسوبات داخل آن پاک شوند.